De nieuwe Wet zorg en dwang vraagt van zorgorganisaties dat zij geen vrijheidsbeperkingen toepassen, tenzij het echt niet anders kan. Een uitdaging, want enerzijds neemt de zorgzwaarte toe, anderzijds zijn zorgprofessionals lastig te vinden. Dát kan aardig knellen. We schreven hierover in een eerder artikel ‘Zorgtechnologie: vrijheid óf vrijheidsbeperking?’ De oplossing volgens Ilse Aussems, locatiemanager bij Thebe: technologie die waarde toevoegt aan het welzijn van de individuele cliënt. Binnenkort hoopt Thebe op basis van het concept Open Care Connect van Eurocom aan de slag te gaan met leefcirkels. Daarbij staat niet technologie centraal, maar ligt de focus op de individuele bewoner en de werkprocessen.
Thebe levert wijkverpleging, specialistische zorg, thuisbegeleiding en dagbesteding in 22 gemeenten in West- en Midden-Brabant. Ook biedt de organisatie zorg in 23 woonzorgcentra in de regio, waaronder De IJpelaar in Breda. Ilse Aussems is manager van deze locatie. “De IJpelaar heeft 80 appartementen met verzorgingshuisbewoners, ook echtparen. Voor mensen met een psychogeriatrische aandoening zijn er 32 woningen, verdeeld over 4 kleinschalige units met elk een eigen huiskamer.” Voor deze laatste bewonersgroep wil Thebe de eerste stappen maken richting vrijheid in veiligheid, op basis van het concept Open Care Connect.
Van risico’s naar mogelijkheden
Daarover straks meer. Eerst nog even de Wet zorg en dwang. Wat betekent de invoering daarvan voor Thebe? Ilse: “We ervaren op locatie De IJpelaar weinig knelpunten op het gebied van vrijheidsbeperkingen. Er is goed multidisciplinair overleg tussen zorg, de arts en de psychologen. Per individu kijken we wat nodig is. We zijn altijd erg voorzichtig met vrijheidsbeperking.” Toch is er volgens Ilse nog wel een omslag nodig. “Medewerkers denken nog vaak in risico’s in plaats van in mogelijkheden. Dat komt ook omdat veel medewerkers voorheen te maken hadden met verzorgingshuisbewoners met een lagere zorgzwaarte. Inmiddels is de zorgzwaarte toegenomen, ook bij bewoners van de appartementen. Medewerkers hebben daardoor meer te maken met bewoners met cognitieve beperkingen en kijken dan al gauw naar de risico’s. Zoals het risico dat een bewoner van de trap valt. Natuurlijk is het belangrijk dat we verantwoord te werk gaan, maar we moeten en willen mensen hun vrijheid niet onnodig ontnemen. Dat kan onbegrepen gedrag in de hand werken en ten koste gaan van het welzijn van mensen.”
Tussen vrijheid en veiligheid
Op zoek dus naar een balans tussen vrijheid en veiligheid. Maar hoe doe je dat, ook met het oog op de personele en demografische ontwikkelingen? Ilse: “Dat knelt inderdaad. We hebben personeelstekorten en gelet op de vergrijzing blijft dat tekort bestaan. En omdat mensen in slechtere gezondheid bij ons binnenkomen, vraagt dit meer van onze medewerkers. We hebben dus iets op te lossen en daar helpt technologie bij. Mits goed ingezet en afgestemd op de individuele cliënt, draagt technologie bij aan meer mensgerichte zorg en meer welzijn. Daar ben ik van overtuigd.”
Naar individuele technologie
Het is volgens Ilse dus belangrijk dat de technologie waarde toevoegt aan het welzijn van de individuele cliënt. “Echter, de meeste technologie in de zorg is nu nog collectief. Zoals een toegangsdeur met een code die voor iedereen geldt. Ook bij Thebe hebben we nog maar weinig individuele zorgtechnologie. Het houdt wel zo’n beetje op bij een deurlus en een bedsensor. Er is veel mogelijk maar bij Thebe, en ik denk dat dit voor de meeste zorginstellingen geldt, krijgen we het tot nu niet goed van de grond. Daar komt verandering in met Open Care Connect. Het huidige systeem krijgt een upgrade, zodat dit past bij onze ambities, onder meer op het gebied van leefcirkels.”
Aan de slag met leefcirkels
Mede met het oog op de Wet zorg en dwang gaat Thebe nu aan de slag met leefcirkels. Dit zijn gebieden waar een individuele bewoner vrijuit naartoe kan. De bewoner krijgt een zogenaamde ‘wearable’, bijvoorbeeld in de vorm van een polsband waarmee er deuren opengaan of gesloten blijven. De grootte van de leefcirkel wordt aangepast aan de individuele bewoner. “Sinds kort hebben we een beleeftuin die grenst aan de psychogeriatrische woongroepen. We willen deze toegankelijk maken voor alle bewoners, dus ook voor de bewoners van de appartementen, zonder dat het ten koste gaat van de veiligheid van de bewoners met dementie. We doen niet alle deuren zomaar open, maar gaan stap voor stap te werk, in samenwerking met Eurocom. Door middel van business intelligence (BI) analyseren we hoe mensen zich bewegen in de beleeftuin, gaan in gesprek met bewoners, familie en medewerkers en beslissen dan welke aanpak verstandig is. We gaan dus de kracht van data gebruiken.”
Verder kijken dan technologie
Besluit Thebe inderdaad tot invoering van leefcirkels, dan begint een volgend proces. Ilse: “Je schaft niet even de technologie aan en klaar. Wat dat betreft moeten ICT-leveranciers een flinke omslag maken. De meesten denken heel productgericht. Maar als zorgorganisatie heb je een specialist nodig met wie je een partnerschap aangaat. Die samen met jou kijkt wat nodig is. Dat gaat veel verder dan technologie. Het gaat om werkprocessen en draagvlak. Het vraag van medewerkers immers dat zij anders gaan denken en handelen. Dat lukt alleen als zij er achter staan en inzien dat de technologie hun werk inderdaad ondersteunt. Aanvankelijk kost het hun meer tijd om te wennen aan de technologie. Die tijd is er niet altijd in hun beleving. Bovendien hebben we te maken met familie die iets wel of niet wil. Als de familie zegt: ‘We willen niet dat mijn vader de poort uit kan lopen’, dan moeten we luisteren. Dat is ook in het belang van de professionals die verantwoordelijk zijn voor de cliënt. Kortom: het inrichten van leefcirkels vraagt om een goede dialoog met alle betrokkenen. Daarom hebben we samen met Eurocom projecten gedefinieerd op basis waarvan de dialoog aangaan met medewerkers en toeleveranciers.”
Goed voor het welzijn en de zorg
Uiteindelijk komt slimme technologie, mits goed ingezet, volgens Ilse beslist ten goede aan het welzijn van mensen. “Ga maar bij jezelf na. Als jouw vrijheid wordt ingeperkt, dan raak je geïrriteerd. Dat geldt ook voor mensen met dementie, maar zij kunnen dit vaak niet goed uiten.” Voor medewerkers draagt de technologie volgens Ilse bij aan meer aandacht voor de bewoner. “Als je dankzij een pols- of halszender kunt zien waar mensen zich bevinden, ben je in geval van een oproep sneller ter plaatse. Je kunt dan heel gericht zorg en welzijn bieden en houdt meer tijd over voor de andere bewoners. Een ander voorbeeld is de medicijndispenser die de bewoner automatisch medicatie aanbiedt. Je kunt zeggen dat dat ten koste gaat van het menselijke contact. Tegelijkertijd moet je je afvragen of mensen het wel fijn vinden om vijf keer per dag een zorgverlener over de vloer te krijgen. Want mensen wonen hier. Het is hún woning waar de zorgverlener op bezoek komt.”
