“In de gesloten instelling viel me op dat er totaal geen privacy was. Iedereen kon bij elkaar naar binnen lopen.” Voor Jelmer Ouwerkerk, Chief Strategy Officer bij Eurocom, begon zijn missie om de ouderenzorg te verbeteren al op jonge leeftijd. Als 23-jarige zag hij bij beide oma’s hoe de traditionele zorginstellingen onvoldoende antwoord konden bieden op hun zorg- en levensbehoefte.
“Mijn ene oma zag er na een paar maanden niet meer uit als mijn oma. Ze vervreemde snel buiten haar eigen vertrouwde omgeving. Ze liep in andermans kleding en zag er onverzorgd uit. Een gevolg van een hoog ziekteverzuim en personeelstekort. Mijn andere oma moest haar bekende nog overgebleven netwerk in de wijk achterlaten voor een kleine kamer en daarnaast viel ze een paar keer ongelukkig. Ze verloor al snel de zin om nog door te leven.” Die ervaring maakte één ding glashelder: dit móet anders kunnen.
Pionieren met nieuwe woonvormen
Jelmer’s betrokkenheid bij innovatieve woonvormen begon al vroeg in zijn carrière. Als 25-jarige begeleidde hij verschillende wooninitiatieven van mensen die samen oud wilden worden. “Het waren groepen met een ideaal en een droom,” vertelt Jelmer. “Ze hadden nog geen vastgoed, maar wel een sterke verbondenheid en de bereidheid om voor elkaar te zorgen.” Dit inspireerde hem om zelf woonconcepten te ontwikkelen: appartementsgebouwen waar verschillende generaties samenwonen, met gedeelde ruimtes die ontmoeting stimuleren.
“Het gaat erom dat je het vastgoed vooruitgedacht maakt. Je zorgt dat de basis op orde is – van rolstoel toegankelijke liften tot de mogelijkheid om beugels in de badkamer te plaatsen- en maakt het gebouw ‘connected’ met slimme technologie. Zo creëer je een omgeving waar mensen elkaar makkelijk kunnen helpen, ondersteund door techniek en waar nodig aangevuld met professionele thuiszorg.”
Terug naar de basis
“We hebben iets heel onnatuurlijks gedaan in Nederland,” reflecteert Jelmer. “We zijn verzorgingshuizen gaan bouwen en hebben het zorgen uitbesteed aan de staat. Maar kijk eens naar het verleden, naar andere culturen en naar het platteland in Nederland – daar zie je dat mensen van nature voor elkaar zorgen. In gemeenschappen, in hofjes, in familieverband – meerdere generaties onder één dak.”
Die natuurlijke manier van zorgen voor elkaar, in het oosten van het land bekend als ‘noaberschap’, ziet Jelmer als cruciaal voor de toekomst van de ouderenzorg. “We moeten terug naar kleine communities waar familie, vrienden en buren elkaar ondersteunen. Waar sociaal toezicht, gezamenlijke activiteiten en wederzijdse zorg vanzelfsprekend zijn. En voor meer intensieve en/of specialistische zorg kan thuiszorg ingeschakeld worden.”
Community living in de praktijk
Wat Jelmer predikt, praktiseert hij ook. Samen met zijn partner heeft hij een innovatief woonconcept opgezet waar drie huishoudens samenleven. “Mijn vriendin en ik hadden allebei al van jongs af aan het idee dat onze ouders later bij ons zouden komen wonen. Nu hebben we dat werkelijkheid gemaakt.”
Het concept is even simpel als effectief: het begint met preventie en gezondheid. Een gezamenlijke moestuin, samen koken en gedeelde activiteiten. “Er is altijd leven, altijd gezelschap. Je ziet meteen als het minder goed gaat met iemand. Dat is geen ‘zorgsysteem’, dat is samen leven zoals het bedoeld is.”
De rol van zorgtechnologie
Als CSO van Eurocom werkt Jelmer dagelijks met zorgtechnologie, maar hij benadrukt dat techniek niet de hoofdrol moet spelen. “Technologie kan processen makkelijker maken en ondersteuning bieden, maar voor welzijn heb je mensen om je heen nodig. We zijn nou eenmaal sociale wezens. Als je het hele zorgproces wilt inrichten met AI en zorgtechnologie, dan haal je de menselijkheid eruit.”
Opkomst van andere woonzorgvormen
De terugkeer naar gemeenschapszorg is in volle gang. “Je ziet steeds meer innovatieve woonvormen ontstaan,” vertelt Jelmer. “Ook in stedelijke gebieden, wijken waarbij mensen meer op elkaar aangewezen zijn en elkaar helpen vanzelfsprekend is. Het principe van Hofjes wordt herontdekt, VPT-concepten gaan de wijk in en mantelzorgers starten gezamenlijke initiatieven.”
Nieuwe realiteit
“De verzorgingsstaat raakt uitgeput,” stelt Jelmer. “We kunnen niet meer vanzelfsprekend verwachten dat de staat voor ons zorgt en dat oplossingen top down worden geïmplementeerd door de overheid. Een van de oplossingen is juist teruggaan naar de basis, naar wat mensen eeuwenlang hebben gedaan en vaak nog steeds doen in andere culturen en landen: voor elkaar zorgen in kleine gemeenschappen. Met familie, buren en vrienden om je heen, ondersteund door technologie én specialistische zorg waar nodig, maar met de menselijke maat als uitgangspunt.”
De rol van professionele zorg
“Uiteindelijk komt er vaak een moment dat professionele thuiszorg nodig is. Maar het gaat erom dat je zo lang mogelijk onafhankelijk blijft van het zorgsysteem door informele zorg. Als er dan echt professionele zorg nodig is, kun je gericht kijken welke thuiszorgorganisatie het beste aansluit bij jouw levensovertuiging en persoonlijke behoeften. Zo wordt thuis- en VPT-zorg een verlengstuk van de community. En ontvang je de zorg die past bij wie je bent.”
Deze visie vormt de kern van wat we met Open Care Connect doen: techniek maximaal in dienst zetten van menselijkheid. Want uiteindelijk gaat goede zorg niet over systemen of technologie, maar om mensen die naar elkaar omkijken en voor elkaar zorgen.
Meer weten over onze visie op mensgerichte zorg?
Wil je weten hoe wij zorgtechnologie inzetten om zorgprofessionals (organisatie overschrijdend én multi-disciplinair) te ondersteunen en de kwaliteit van leven te bevorderen van mensen met een zorgbehoefte? Neem contact op met een van onze VeranderMakers! We delen graag onze ideeën om communities te versterken.
Dit is het eerste artikel in een serie over de kracht van samen zorgen voor elkaar. We verkennen hoe gemeenschappen, families en buurten de basis vormen voor betekenisvolle zorg, en hoe technologie dit kan ondersteunen – niet vervangen. Binnenkort lees je hier meer interviews met initiatiefnemers van nieuwe woonzorg-vormen.
